Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) zijn een klasse van duizenden synthetische chemische stoffen die worden gebruikt om producten bestand te maken tegen water, hitte en vlekken. PFAS, vaak "forever chemicals" genoemd, breken niet gemakkelijk af in het milieu en zijn moeilijk te vernietigen. Ze zijn aangetroffen in drinkwater en drinkwaterbronnen in Nederland en door hun chemische eigenschappen zijn PFAS moeilijk te behandelen en te verwijderen met conventionele waterbehandelingsprocessen.
Er is nog niet genoeg onderzoek om voor elke PFAS een veilig blootstellingsniveau voor te stellen. Sporendoses van verschillende van de meest onderzochte verbindingen zijn in verband gebracht met schadelijke gezondheidseffecten en een toenemend aantal gemeenschappen in het hele land spoort deze chemische stoffen op en werkt aan een aanpak van de verontreiniging. Dit kun je zelf bijvoorbeeld doen door thuis een water filter kan te gebruiken, dit haalt PFAS uit je drinkwater.
Hoe krijgen mensen PFAS binnen?
Inmiddels heb je het antwoord op de vraag wat is PFAS? Je weet echter nog niet hoe je ze binnen krijgt. PFAS worden gebruikt in industriële toepassingen en komen voor in consumptiegoederen zoals kleding, voedselverpakking, kookgerei, cosmetica en tapijt, alsook in een brandbestrijdingsschuim dat bekend staat als waterig filmvormend schuim (aqueous film-forming foam - AFFF). Mensen worden aan PFAS blootgesteld door het consumeren van verontreinigd water en voedsel, het inademen van stof met PFAS, en contact met consumentenproducten die PFAS bevatten.
Bronnen van verontreiniging zijn niet alleen industriële en productie-installaties, maar ook stortplaatsen waar PFAS in het grondwater zijn terechtgekomen, en plaatsen waar op PFAS gebaseerd blusschuim AFFF is gebruikt, zoals luchthavens, militaire terreinen, chemische fabrieken en bovengrondse opslagfaciliteiten voor aardolie.
PFAS zijn ontworpen met het oog op stabiliteit op lange termijn, breken niet gemakkelijk af en zijn moeilijk te vernietigen. PFAS circuleren door het milieu: in verbrandingsinstallaties kunnen PFAS in de lucht terechtkomen; verontreinigde biosolids van afvalwaterzuiveringsinstallaties zijn in verband gebracht met PFAS in groenten die worden geteeld op akkers waar ze werden gebruikt.
Wat is het bewijs van de gezondheidsrisico’s van PFAS?
Sporendoses van verschillende van de meest onderzochte verbindingen zijn in verband gebracht met gezondheidsproblemen, gaande van kanker en een verhoogd cholesterolgehalte tot zwangerschapsvergiftiging. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat PFAS het immuunsysteem, het endocriene systeem en het metabolisme beïnvloeden. Maar over de meeste PFAS is heel weinig bekend, onder meer hoe lang ze in ons lichaam blijven (halfwaardetijd genoemd), hun toxiciteit en hoe verschillende PFA's in ons lichaam op elkaar kunnen inwerken.
Onderzoek naar de mogelijke gevolgen van PFAS voor de gezondheid geeft reden tot bezorgdheid. Perfluoroctaanzuur (PFOA), een van de meest bestudeerde PFAS, is in verband gebracht met nier- en teelbalkanker, verminderde antilichaamrespons op vaccins, leverschade, verhoogde cholesterolwaarden, verhoogd risico op schildklieraandoeningen, verhoogd risico op verminderde vruchtbaarheid, afname van het geboortegewicht, en verhoogd risico op zwangerschap-geïnduceerde hypertensie en zwangerschapsvergiftiging. Dit bewijs van schadelijke gezondheidseffecten leidde tot de geleidelijke afschaffing van PFOA en perfluoroctaansulfonzuur (PFOS).
De meeste mensen in Nederland hebben een of meer specifieke PFAS in hun bloed, met name PFOA en PFOS. Maar er bestaat geen behandeling voor blootstelling aan PFAS, en bloedonderzoek levert geen klinische diagnose op en zegt ook niet definitief of iemands gezondheid is of zal worden aangetast.
Partner bijdrage
