Bouw jij mee aan Bedum?

In 1919 kocht de Coöperatieve Fabriek voor Zuilfabriek te Middelstum het terrein van een groentedrogerij aan het Boterdiep westzijde(w.z.) te Bedum. Het terrein had een ideale ligging aan een provinciale weg, aan vaarwater en ook aan de spoorlijn Groningen  Delfzijl; die kon worden afgetapt, een voorwaarde voor snelle aanvoer en afvoer van producten in die tijd. De bouw van de fabriek kwam in april 1921 gereed. De eerste melk werd op 18 april verwerkt en de “Coöperatieve Fabriek voor Zuivelproducten” was een feit. Men begon de productie van boter, kaas, condensmelk en melkpoeder. Na enige jaren stopte de productie van kaas. De fabriek groeide in de jaren 30 van de vorige eeuw uit tot te grootste zelfstandige melkfabriek in Nederland en werd de belangrijkste werkgever in en rond Bedum.

Directeurswoning Frico DOMO Bedum 

klik op de afbeelding voor vergroting

In de jaren 60 van te vorige eeuw vond een fusie plaats met de DOMO (Drentse OnderMelk Organisatie) in Beilen. DOMO-Bedum produceerde hoofdzakelijk gecondenseerde melk, de melkpoeder productie verhuisde naar Beilen. Na sluiting van de kaasfabriek in Ezinge werd in 1977 op het hoofdterrein in Bedum een aparte kaasfabriek gebouwd.  In 1982 fuseerde DOMO-Bedum met Frico en in 1992 met de Coöperatieve Condens Fabriek Friesland. De fabriek ging verder onder de naam Friesland Frico DOMO.  Er vonden allerlei veranderingen plaats en het bedrijf breidde verder uit. In 1995 werd de naam gewijzigd in Friesland Dairy Foods, in 1997 werd dit veranderd in Friesland Coberco Dairy Foods. De fabriek die men in Groningen kent als de grootste melkfabriek heet nu Friesland Foods.

Bij een fabriek van die omvang in 1920 hoorde een directeur en daarvoor moest een huis worden gebouwd. Het bestuur gaf opdracht aan de gebroeders Geert en Wieb Wierenga uit Coevorden, om een ontwerp te maken voor de directeurswoning. Zij ontwierpen een prachtig huis, geheel in hun eigen stijf en niet in de stijl van de op dat moment geldende landelijke of regionale opvattingen over architectuur. Het bestuur was enthousiast, diende een bouwaanvraag in bij de gemeente en voorzag de aanvraag van een blauwdruk tekening.

Directeurswoning Frico DOMO Bedum

Op 11 juni 1920 verleende Burgemeester en Wethouders van de gemeente Bedum vergunning aan het bestuur der Coöperatieve Fabriek voor Zuivelproducten, wonende te Middelstum (De brief werd ondertekend door burgemeester Joustra en secretaris Boonstra.

Directeurswoning Frico DOMO Bedum 

De architecten Geert en Wieb Wierenga tekenden een bijzondere stijlvol huis dat niet onder een architectuurstijl te vangen is. In die tijd stond de architectuur  vooral onder invloed van Berlage die in 1919 zijn schetsen maakte voor het Haagse Gemeentemuseum en van Michel Klerk die bekend werd door de Amsterdamse school. Een stijl die veel navolging vond in Bedum. De architecten Wierenga ontwierpen echter meer in de stijl van de 19e eeuw. In Coevorden zijn hun ontwerpen vooral te vinden in het gebied rond de vroegere Rijks HBS, een gebouw  uit de tijd van de “overheidsarchitectuur”. In die omgeving werden huizen gebouwd voor de leraren in passende stijl. Met sommige huizen uit dit gebied vertoont het plan voor de Directeurswoning voor de fabriek overeenkomsten.

Directeurswoning Frico DOMO Bedum 

Onlangs werd in persberichten gesproken over een rijke neoclassicistische stijl met erkers, zandsteen versieringen, een timpaan en natuurstenen balkonhekken. De gevel versieringen die pilaren suggereren (pilasters) en de driehoekige bekroning van gevel en vensters (frontons) zouden tot neoclassicistische kenmerken kunnen leiden. Maar misschien is het beter om van een bouwstijl te spreken die de decoratieve elementen uit de klassieke architectuur combineert met de vormtaal: het eclectisme. Daarin wordt vooral de strengheid van het classicisme afgezwakt.
Opvallend in het ontwerp is het naar voren stekende midden gedeelte van de voorgevel (middenridaliet). Door de iets rondlopente daklijnen en de overstekende goten krijgt het ontwerp iets oosters. Het resultaat is prachtig, bijzonder ook. Het pand verdiende door de uitstraling eerder de naam landhuis dan directeurswoning.

Volgens de Landelijke Federatie Industrieel Erfgoed Nederland behoort het pand tot de meest monumentale en gave voorbeelden van directiewoningen in Nederland.

Bron: archief Historische Vereniging gemeente Bedum.

Facebook TwitterLinkedin
­